By भानुभक्त आचार्यको योगदान | Bhanu Bhakta Acharya
नेपाली साहित्य जगतमा भानुभक्त आचार्यको योगदानलाई भुल्न सकिन्न।
उनी कवि, लेखक, अनुवादक र प्रतिष्ठित साहित्य प्रमी हुन्। रामायणलाई संस्कृतबाट नेपालीमा अनुवाद गर्ने उनी पहिलो लेखक थिए।
आफ्नो समयमा देशका अन्य समकालीन कविहरू भए पनि उनी नेपाली भाषाको आदिकावि पदवीबाट सम्मानित छन्। उनका कविताहरू पछि प्रसिद्ध कवि मोतीराम भट्टले प्रकाशित गरे।
१९८१ मा आचार्यको जीवनी लेख्दा मोतिराम भट्टले उनलाई पहिलो पटक आदिकवि भनेर चिनाए। नेपालमा पहिलो कवि मात्र नभएर उनको कवितको मर्म र गहिराइ हेरेर उनलाई ‘आदिकवि’को उपाधि दिइएको मानिन्छ।
आचार्यको जन्म वि.सं. १८७१ साल असाढ २९ गते भएको हो। उनी नेपालको तनहु जिल्लाको रामघा भन्ने गाउँमा जन्मिए। ब्राह्मण परिवारमा जन्मिएकाले उनले हजुरबुबाबाट शिक्षा प्राप्त गरे। उनी जेठो छोरा थिए र जिम्मेवारबोध थिए।
नेपाली साहित्य क्षेत्रप्रतिको विशेष योगदानले सम्मान स्वरुप उनको जन्मदिनमा भानु जयन्ती मनाइन्छ। आम जनतामा लोकप्रिय आचार्यको जन्मदिनमा विभिन्न साक्षरता कार्यक्रमहरू आयोजना गरिन्छ।
नेपालका एक अत्यन्त प्रतिष्ठित कवि भानुभक्त आचार्य खस भाषामा लेख्न सुरु गर्ने पहिलो कवि थिए। जुन अहिले वर्तमान नेपाली भाषाको रूपमा विकसित भयो।
धेरै कविहरूले संस्कृतमा कविता लेखेका थिए तर आचार्यले नेपाली भाषामा लेख्न शुरू गरे। यसले भाषालाई मात्र लोकप्रिय नबनाएर, उनलाई राणा शासकहरूबाट स्वीकृति पनि प्राप्त भयो। रामको वीर कारनामाहरूको प्रति आचार्यको परोपकारिताले उनको कथा नेपाली बोल्ने मानिसमा पहुँच पुर्याउने जरुरी बनायो।
अधिकांश मानिसहरूले संस्कृत बुझ्दैनथिए। त्यसैले उनले महाकाव्यलाई नेपाली भाषामा अनुवाद गरे। रामायणको काल्पनिक कथा शैलीको संरक्षण गर्दै विद्वानहरूले उनको अनुवाद “भाव र मर्मा” लाई समान गीतको सार बोकेका छन् भन्ने विश्वास गर्दछन्। जुन कविता जस्तो आवाज लाग्नुको सट्टा क्षेत्रिय प्रभाव वा रामायणको भित्री अर्थलाई विकृत नगरी गीतको जस्तो लाग्छ।
उनले कुनै पश्चिमी शिक्षा हासिल गरेनन्। तर उनी विदेशी साहित्यबाट परिचित थिए। यसले उनको काम र अनुभविक यात्रालाई मूल भाषाको साहित्यिक प्रणालीमा राखेका थियो।
उनको रचनामा कडा नेपाली स्वाद झन्किन्थ्यो। उनका लेखनमा धर्मको बोध, सरलताको भावना र आफ्नो देशको न्यानोपनको साथ देखिन्थ्यो। उनी आर्थिकरुपमा सम्पन्न परिवारका हुन्। त्यसैले उनलाई कहिले पनि कुनै आर्थिक समस्या सामना गर्नु परेन।
एकदिन उनले घाँस काट्ने व्यक्तिलाई भेट्टाए। घाँस काट्ने व्यक्तिले भनेको कुराले उनलाई समाजमा छाप छोड्ने काम गर्न उत्प्रेरित गर्यो। उनले आफ्नो जीवनमा दुईवटा उत्कृष्ट कृतिहरू लेखेका थिए जसमध्ये एउटा भानुभक्त रामायण हो भने अर्को जेलमा छँदा प्रधानमन्त्रीलाई लेखेको पत्र।
कागजातमा केहि हेरफेर भएको कारण उनी जेल जानु पर्यो। तर झ्यालखानामा उनको स्वास्थ्य निकै बिग्रियो। उनलाई छिटै निकाल्ने झूटो आशा दिइयो तर पछि उनको मुद्दा पनि सुनिएन। त्यसैकारण उनले प्रधानमन्त्रीलाई आफ्नो स्वतन्त्रताको अनुरोधका लागि निवेदन लेखे। जुन पछि उनको महान कार्यहरू मध्ये एक हुन गयो।
उनले आफ्नो कविताबाट स्वतन्त्रताको कुरा दर्शाउथिए।
प्रत्येक वर्ष भानु जयंतीलाई साहित्यिक सेमिनारहरू, र कार्यक्रमहरू सहित एक विशाल कार्यक्रमको रूपमा मनाइन्छ। नेपाली लेखक, उपन्यासकार र अन्य साहित्यिक व्यक्तित्व / उत्साहीहरूको उल्लेखनीय उपस्थिति बीचमा भानुजयन्ती मनाइन्छ।
भानु जयंती भानुभक्त आचार्यको जयंतीको उत्सव हो। यो नेपाली पात्रो अनुसार आषाढ महिनाको २९ गते पर्छ। यो नेपाल सरकार र नेपाली जनता र विश्वभरिका नेपाली भाषीहरुद्वारा प्रत्येक वर्ष मनाईन्छ।
यद्यपि उनी नेपालका सबैभन्दा प्रसिद्ध र सम्मानित कवि हुन्। तर उनका रचनाहरू नेपाली साहित्यको इतिहासमा अन्य कविहरु जत्तिकै प्रसिद्ध छैन। उनका दुई प्रसिद्ध लेखाइले उनलाई नेपाली साहित्यमा चिनायो।
Read More About Bhanu Bhakta Acharya:
Follow Offline Thinker on Facebook, Twitter, and Instagram. You can send us your writings at connect.offlinethinker@gmail.com
